Homo’s met hiv reageren op smakeloze en spraakmakende hiv-campagnes

1: ‘Kan ik jou verleiden tot veilige seks?’ (1995) - SAD-Schorerstichting

Leo Schenk, hoofdredacteur Hello Gorgeous: "Martin, de man die we hier zien, was vrijwilliger voor een project in sauna Thermos te Amsterdam. De foto is geschoten door Erwin Olaf. Naast de preventieboodschap die het heeft, gaat dit beeld ook om het niet uitsluiten van mensen met hiv/aids als sekspartners. Martin is kwetsbaar, stoer en sexy tegelijkertijd. Wat mij betreft nog steeds een van de beste preventiecampagnes ooit."

Fred Verdult, directeur communicatiebureau Volle Maan: "Iconisch en historisch, deze campagne. Dit geeft een perfect beeld van hoe de situatie tot en met dan toe was. In 1996 kwam er eindelijk een effectieve behandeling."

Jörgen Moorlag, kerngroeplid Poz&Proud: "Heel sterk. Deze campagne vestigt met het schokeffect van de laesies enorm de aandacht op de ernst van aids, maar is tegelijkertijd respectvol. Het is de patiënt zelf die aan het woord is én een positieve boodschap verkondigt. Vooral het gebruik van het woord verleiden vind ik mooi. Natuurlijk moeten we dit wel in de context van die tijd zien. Nú zou dit de plank volledig misslaan."

Bertus Tempert, voorzitter Hiv Vereniging: "Confronterend, maar goed en geslaagd. Vooral het krachtige model, dat open en vrolijk in de camera kijkt. Ik kan mij nog goed herinneren dat veel mensen 'm schokkend vonden; ik vind het een schot in de roos. Dit was toen de werkelijkheid."

2: Aids is a mass murderer (2009) - Regenbogen eV

Bertus: "Nare, negatieve boodschap. Aids vergelijken met Hitler is een gotspe. Campagnes op basis van angst helpen niet, dat is keer op keer bewezen. Afschuwelijk, contraproductief en dus weg ermee."

Fred: "Verschrikkelijk. Dit is de Aidsfonds-campagne van vorig jaar in het kwadraat. Zo op angst inspelen kun je alleen maar doen wanneer er sprake is van iets heel acuuts, waarbij iedereen ter wereld gelijk zou moeten handelen. Bij een chronische ziekte, waar ook reeds miljoenen mensen mee leven, is dit ongeoorloofd."

Leo: "Walgelijke campagne, die de plank volledig misslaat. Hitler neerzetten als iemand met hiv/aids is een grote belediging voor iedereen die leeft met hiv. Ik kan me goed voorstellen dat het reclamebureau plezier had bij het maken van deze campagne en totaal niet de enorme backlash verwachtte."

Jörgen: "Dit slaat wat mij betreft helemaal nergens op. In 2009. In een westers land! Dit is geen realistisch beeld. Ja, aids is een massamoordenaar, maar niet in Europa. Dit speelt nodeloos in op angst. Het beeld is daarbij volkomen smakeloos."

3: Magazine, gedrukt met het bloed van hiv-positieve mensen (2015) - The Vangardist

Leo: "Superslimme campagne. Door het bloed van hiv-positieve mensen te gebruiken bij het drukken van dit magazine, open je het debat over angst voor hiv en mensen met hiv. Hiv-positief bloed is immers hetgeen waar de meeste mensen bang voor zijn. Met de wetenschap van 'niet meetbaar = niet overdraagbaar' is die angst niet gegrond."

Fred: "Leuk voor een kunstexpositie, maar ik denk niet dat dit het stigma verhelpt. Je benadrukt hiermee juist dat het bloed van mensen met hiv iets bijzonders is, terwijl het dat niet is. Er valt namelijk bij iemand die onder behandeling staat helemaal geen hiv meer aan te tonen in het bloed."

Jörgen: "Een vernieuwende insteek, maar mij doet het verder niet zoveel. Dit initiatief kan wel interessant zijn om de reacties van het publiek te pijlen: zijn mensen daadwerkelijk bang voor zo’n object?"

Bertus: "Ludieke, goed gevonden manier om stigma tegen te gaan. Als de hoeveelheid virus in je bloed niet meetbaar is, kun je hiv niet overdragen. Door het papier aan te raken, lijkt het net of je met hiv in aanraking komt. Dat is natuurlijk onzin, maar die mind twist werkt wel."

4: Het virus dreigt te winnen (2016) - Aidsfonds

Fred: "Bijzonder dat je hier nog een linkje van kon vinden. Deze beelden zijn zo grondig verwijderd, dat ik ze na 3 december vorig jaar niet meer heb gezien. Deze campagne speelt zwaar in op angst en is zeer onhandig. En dan druk ik het subtiel uit. Het werkt het stigma rondom hiv enorm in de hand. Wel goed dat deze campagne binnen een kleine week uit de lucht is gehaald. Dit had de relaties tussen instanties die zich inzetten tegen de verspreiding van hiv jarenlang kunnen verstoren."

Leo: "Wat moet ik hier nog over zeggen? Dit krijg je als je geen mensen met hiv betrekt bij je campagne. Ik snap dat je geld moet binnenbrengen, maar niet over de ruggen van mensen met hiv. Met succes heeft de hiv-community in ons land deze campagne laten terugroepen door het Aidsfonds. Sindsdien worden we wél tijdig betrokken bij hun campagnes."

Bertus: "Een misser, door van het virus een persoon te maken die moordt. Ik heb deze campagne als erg stigmatiserend ervaren en heb als Aidsfonds-medewerker met hiv mijn bezwaren kenbaar gemaakt. Goed dat-ie is teruggetrokken. Dapper besluit."

Jörgen: "Deze slaat de plank volledig mis. Er wordt een hoop gesuggereerd dat gewoon niet klopt, op basis van een misleidende interpretatie van de cijfers. Het virus dreigt helemaal niet te winnen, het gaat namelijk best goed met de strijd tegen hiv en aids. En al helemaal hier in het Westen."

5: The Undetectables (2017) - Gay Men’s Health Charity

Jörgen: "Informatief, best grappig, maar ook een beetje gekunsteld. Waarschijnlijk omdat er veel uitleg in is gepropt. Met iets minder info was de boodschap volgens mij net zo duidelijk overgekomen. Ik vind het vooral leuk dat er een heel diverse groep mannen is gevraagd. We vaarden met Poz&Proud in 2014 trouwens mee met de Canal Parade met nagenoeg dezelfde slogan: 'hiv krijg je niet van ons'."

Leo: "Deze belangrijke boodschap laat zien dat het altijd beter werkt om echte mensen i.p.v. modellen het verhaal te laten vertellen. Een tamelijk diverse groep homo’s met hiv, die helder uitlegt wat ‘undetectable’ zijn precies betekent. Hij is wel wat saai."

Bertus: "Een positieve, krachtige boodschap, gebracht door een diverse groep homo’s. Je wordt ter plekke verleid met een simpele, ware boodschap: van mij krijg je geen hiv, want ik heb een ondetecteerbare viral load. Dit is voor mij dé slogan om stigma tegen te gaan."

Fred: "Superleuk, behalve dat stukje met ‘don’t let my status stop you from…’. Daarmee onderstreep je namelijk dat die stigma’s nu heersen en dat werkt meestal contraproductief. Het legitimeert als het ware de onredelijke onderbuikgevoelens van mensen die een verkeerd beeld hebben van hiv en aids."

6: Die Augen von Papa - HIV von Mama’ (2007) - Michael Stich Stiftung

Fred: "Wat is dit voor iets afgrijselijks? Bij dit soort campagnes denk ik altijd: vast goed bedoeld, maar duidelijk gemaakt zonder betrokkenheid van mensen met hiv – of mensen die echt verstand hebben van communicatie…"

Leo: "Wow, deze kende ik nog niet. Zeer waarschijnlijk gemaakt door een heteroseksueel reclamebureau. Hiv wordt geassocieerd met dood, en dat voor een campagne uit 2007. Erg stigmatiserend en totaal niet appellerend aan diegenen die zich nog nooit hebben laten testen. Die schijten in hun broek na het zien van deze beelden."

Jörgen: "Geen idee voor welke regio of doelgroep deze campagne bedoeld is, maar gezien het Duits en de modellen gaat het vermoedelijk om Europa. Dan is, in 2007, het oplopen van hiv afbeelden als het verschil tussen leven en dood volkomen van de pot gerukt. Ook het beeld, dat een directe link legt tussen seks en dood, is absurd."

Bertus: "Hier word ik niet blij van. Deze beelden moeten hetero’s aanspreken, maar ook hier wordt ingespeeld op angst en worden grote woorden als 'leven' en 'dood' gebruikt. Ook anno 2007 hoef je niet dood te gaan aan hiv. Ben benieuwd of deze campagne een beetje aansloeg."

7: Aids makes us equal (2007) - Aides

Bertus: "Deze campagne laat zien dat hiv/aids geen onderscheid maakt. Tikkeltje dramatisch, maar wel met duidelijke boodschap. Al kan deze nu echt niet meer."

Leo: "Je pikt ze er zo uit: de campagnes die zijn gemaakt zonder de input van mensen met hiv. Door Wonder Woman en Superman af te beelden als terminale aidspatiënten, versterk je enkel het beeld van mensen met hiv als “aidslijders”. Niemand heeft hier baat bij, behalve het bureau dat dit gemaakt heeft."

Fred: "Wat me hier vooral opvalt, is de naam van de organisatie. Ik vind het ook een heel slechte zaak dat het Aidsfonds nog steeds onder de huidige naam opereert. Aids is een term die medisch gezien nog wel wordt gebruikt, maar in Nederland vrijwel niet meer voorkomt en oude beelden oproept. Zo’n naam wijzigen is lastig en pijnlijk, maar wel echt nodig."

Jörgen: "Ik snap deze intuïtief niet zo. Het verwijzen naar het gevaar van aids in een Europese context in 2007 – meer dan 10 jaar na de introductie van de combinatietherapie – vind ik erg vreemd."

8: Laat je snel testen (2017) - H-TEAM / Man tot Man

Jörgen: "De insteek van deze campagne vind ik heel positief, met name de kernboodschap: met hiv kun je uitstekend leven, zeker als je er snel bij bent. Het combineert perfect de realiteit van leven met hiv anno nu met een zekere urgentie: het belang van testen. De filmpjes vind ik grappig, maar wel een beetje gekunsteld."

Leo: "Lange tijd ging het in Man tot Man-campagnes met name om condoomgebruik als heilige graal in het voorkomen van hiv. Deze campagne is echt van deze tijd. De bijbehorende ansichtkaarten, met teksten als 'stay positive', zijn cheesy, maar dat is hen vergeven."

Fred: "Vooral het filmpje bij de hypotheekadviseur vind ik heel sterk. De boodschap dat roken een grotere impact heeft op je levensverwachting dan hiv. Dat is verfrissend en heel goed voor de beeldvorming."

Bertus: "Zeer goede, positieve, humorvolle campagne met krachtige boodschap: hiv is geen punt als je je medicijnen gebruikt. Hiv hoeft geen probleem te zijn. Integendeel: hiv wordt genormaliseerd en speelt geen rol in je seksleven of op sociaal-maatschappelijk, financieel vlak. Naar zo’n situatie moeten we toe en deze campagne helpt daarbij."

Coverbeeld: SAD/Schorerstichting