Mag ik met mijn hand in jouw trui je lichaam volgend, zo door je mouw weer naar buiten? Misschien wel de langste naam die ik tot nu toe ben tegengekomen voor een kunstproject. Beeldend en toch prikkelt het mijn fantasie enorm. Voor mij dan ook een goede reden om te bellen met Leendert Vooijce, de kunstenaar achter dit fotografieproject. Een serie die hij heeft gemaakt voor de WijkSafari.
Het is een warme donderdagavond wanneer ik mijn telefoon ter hand neem en met de 28-jarige Leendert bel, die van het ene kunstproject naar het andere lijkt te zweven. Net als nu: hij is net klaar met werken bij de WijkSafari, een project van theatermaker Adelheid Roosen en Zina Platform waarbij acteurs en kunstenaars zich laten adopteren door wijkbewoners. Onder andere Hanneke Groenteman (tv-coryfee) en Meral Polat (o.a. De Luizenmoeder) werden in adoptie genomen. Dit jaar vond WijkSafari plaats in een rond het asielzoekerscentrum in Utrecht Overvecht. De ter adoptie gestelde acteurs hebben een maand lang in een azc gewoond en vanuit daar een scène gemaakt die werd toegevoegd aan een theatervoorstelling.
“Je loopt als publiek door de wijk. Utrecht Overvecht in dit geval, samen met de spelers”, zo vertelt Leendert. “Het is een enorme belevenis.” Het project is opgezet door Adelheid Roosen, een bekende theatermaakster. “Zij kent mij niet vanuit mijn jeugd, maar ik haar wel. Ik ben opgegroeid in een streng religieus gezin in Katwijk. Op woensdagen kwamen mijn grootouders altijd op bezoek en mocht ik opblijven.” Op een van die woensdagen zat Leendert met zijn ouders en grootouders in de woonkamer toen Andermans Veren op televisie kwam. In deze aflevering was Adelheid te gast. “Ik mocht het niet zien van mijn moeder. De televisie moest gelijk uit.” Leendert, toen zes jaar oud, vroeg zich af wie die vrouw was en waarom hij het niet mocht zien. Het mysterie rond Adelheid, min of meer gecreëerd door zijn ouders, intrigeerde hem. “Haar naam ben ik om die reden nooit vergeten.”
Adelheid stond, vanuit de jaren tachtig, bekend om programma's waarin seksualiteit open besproken werd. Iets wat als bijzonder controversieel werd beschouwd door een conservatief religieus gezin.
Later werd hem de echte reden van het wegzappen bekend: Adelheid stond, vanuit de jaren tachtig, bekend om programma's waarin seksualiteit open besproken werd. Iets wat als bijzonder controversieel werd beschouwd door een conservatief religieus gezin. “Aan de andere kant was het gezin ook wel erg open. Ik was als kind een enorme dromer en daardoor soms los van de werkelijkheid, wat door anderen natuurlijk vreemd gevonden werd. Daarnaast had ik een vrij androgyn uiterlijk, nog steeds wel, wat ervoor zorgde dat ik al erg in de stress kon schieten als ik bijvoorbeeld even naar de winkel werd gestuurd. Voor mij was het iedere keer weer een verrassing of ik als jongen of meisje aangesproken zou worden en ik wist nooit zo goed hoe ik hierop moest reageren. Niet zozeer omdat ik het vervelend vond, maar meer omdat het zo'n enorm ongemak kan veroorzaken bij de ander.”
Tien jaar later, Leendert was inmiddels zestien, besloot hij Adelheid een brief te schrijven. Hij startte in die tijd ook een opleiding aan het Grafisch Lyceum en begon theatervoorstellingen te bezoeken. Het duurde niet lang of Adelheid beantwoordde zijn brief en de twee ontmoetten elkaar na een voorstelling.“Destijds begon ik aan een nieuw project en vroeg haar mee te doen. Ze zei 'ja' en zo begon ik met haar te fotograferen.” Dit alles vond plaats in het jaar 2010. “Sindsdien hebben we contact gehouden en af en toe zagen we elkaar na een voorstelling.” Tot vorig jaar. Adelheid en Leendert komen elkaar tegen op het Leidseplein in Amsterdam, raken aan de praat en komen tot elkaars verbazing erachter dat ze tegenover elkaar wonen. Dat niet alleen: ze hadden ook beiden een atelier in hetzelfde pand. “Het contact werd steeds hechter. Op een gegeven moment schreef ik de zin 'Mag ik met mijn hand in jouw trui je lichaam volgend, zo door je mouw weer naar buiten?' en ik stelde Adelheid voor om de zin te fotograferen, juist omdat de zin zo enorm performatief is. Dat zijn we gelijk gaan doen.” Uit de fotosessie ontstond het idee om het project uit te breiden, met als eindresultaat een serie van tien portretten met deelnemers uit de Wijksafari.
Het is een project geworden waarin wordt onderzocht hoe een ontmoeting werkt qua taal, lichaamstaal et cetera en of identiteit overdraagbaar is. “We zijn het gewoon gaan doen, in elkaars trui en foto's schieten.” Het resultaat vonden Leendert en Adelheid zo mooi dat Leendert er een serie van wilde maken en zo ontstond het plan al snel om ook een serie te paken tijdens de WijkSafari. Immers: de Wijksafari draait, net als de fotoserie, om ontmoeting en verbinding.
“Het mooie aan de foto's vind ik dat het niet om een eenmalige ontmoeting gaat”, stelt Leendert. “De foto's gaan over een langere ontmoeting. Zo is Meral een maand lang geadopteerd geweest door Abdulaal, met wie ze op de foto staat. Hetzelfde geldt voor Hanneke Groenteman, die een maand aan Randa gekoppeld is geweest.”
Hij gebruikt zichzelf ook in de serie: “Het is een soort doorlopend identiteitsonderzoek. In al mijn werken kun je iets van mij vinden. Al is het een hand of whatever.” Leendert ziet het als een oneindige zoektocht naar zichzelf, langs alle facetten van zijn persoon. “Een mens is in zekere zin een kameleon. Je hebt als mens zo veel gedaantes, maar je kunt nooit volledig een ander mens worden. Ik ben vooral bezig met hetgeen waar mijn identiteit uit bestaat en hoe zich dat vormt, bijvoorbeeld waar je geboren wordt, welke school je bezoekt, in welk milieu je opgroeit. Welke taal je spreekt. Welke invloeden hebben die op je identiteit en wat gebeurt er met je identiteit als die wegvallen of veranderen?”
De serie heeft nu acht foto's, maar Leendert heeft serieuze ambities met het project. “Binnenkort mag ik wat doen voor de Supperclub in Amsterdam en het lijkt me geweldig om zulke ontmoetingen ook daar te portretteren. Ik wil graag op nog meer plaatsen soortgelijke ontmoetingen fotograferen. Met bekende burgers, maar ook zeker met onbekende mensen. In de maand november mag ik de hele maand kunst programmeren, de Supperclub nodigt iedere maand een kunstenaar uit die dat een maand mag doen. Ik wil Mag ik met mijn hand in jouw trui je lichaam volgend, zo door je mouw weer naar buiten? dan ook gebruiken en waar mogelijk uitbreiden. Ik kijk ernaar uit!”
En tussen Adelheid en zijn ouders? “De eerste keer dat ze elkaar in het echt zagen, ging eigenlijk verrassend gemoedelijk. Grappig om te zien hoe flexibel de mens wat dat betreft is en zo op een mening terug kan komen. Zoals bij mijn ouders, die werden geconfronteerd met mijn homoseksualiteit. Je merkt daardoor dat een ontmoeting of confrontatie je kijk op de wereld veranderd. Verrijkt. Mijn ouders zijn louter trots op wat ik allemaal doe."
