Verliefd op iemand met hiv

Deze zomer vierde ik met een groep van 30 vrienden een weekend onze vriendschap in een kasteel in België. Ieder jaar gaan we met een groep op pad en ieder jaar is de samenstelling een beetje anders. Een van de nieuwe mensen in onze groep, Isa – de nieuwe aanhang van een vriendin – raakte 's avonds met mij voor het eerst in gesprek. Later vertelde ze me bij het kampvuur ineens hoe ze zo'n tien jaar geleden haar beste vriend definitief de deur had gewezen. Die vriendschap had ze beëindigd omdat hij een relatie kreeg met iemand met hiv, zei ze. Dat was de eerste reden die ze noemde: zijn nieuwe relatie en diens hiv-status. Ik was stomverbaasd.

Ik besloot door te vragen, nog niet direct mijn verontwaardiging te uiten en haar de kans te geven meer over de situatie te vertellen. Want de reden begreep ik niet. 'Waarom vind je dat erg? Gebruikte je beste vriend misschien wel PrEP? Was het virus bij zijn partner intussen ondetecteerbaar? Wat maakt het voor jou verder uit?'

Isa kende die term niet, had zich niet goed verdiept in hiv en de tegenwoordig verkrijgbare preventieve medicatie. Het kwam over als een snoeihard oordeel, zonder de benodigde kennis van zaken.

Ik kookte vanbinnen van woede. Niet alleen omdat ik haar opstelling kortzichtig en ongeïnformeerd vond, ook omdat ze zonder het door te hebben tijdens ons eerste gesprek al leek te hebben uitgesproken een afkeer te hebben voor mensen wiens partner hiv hebben. Iemand zoals ik. Ze wist niet dat ik kort daarvoor iemand had leren kennen waar ik verliefd op was geworden.

Op onze eerste date had hij gezegd, “I have to tell you something”. Ik trok wit weg, zei “oh dear God” en verwachtte dat mijn geluk van wel heel erg korte duur zou zijn. Hij zal wel getrouwd zijn, of binnenkort het land uit worden gezet, dacht ik in paniek. Het was iets anders. Hij vertelde dat hij hiv heeft, geen symptomen meer heeft en dat door medicijngebruik het virus in zijn bloed niet meer gedetecteerd en overgedragen kan worden. Oftewel: ondetecteerbaar (undetectable). Ik keek hem een paar momenten aan en zei verbaasd “Wait, that's it?”. Ik was opgelucht, had iets veel ergers verwacht. Dit nieuws kon ik met gemak aan.

Vroeger was hiv – of erger, aids – een reden tot grote zorgen. Voor zijn gezondheid en voor het overdragen op mij. Maar die tijd is in Nederland gelukkig grotendeels voorbij. Op medisch gebied is er een hoop veranderd sinds de jaren 80. Ik hoefde me geen zorgen te maken omdat ik, nu hij ondetecteerbaar is, geen risico liep. Ik heb zelf geen hiv, maar seks met hem zou daar ook geen verandering in brengen. Want een partner met een onderdrukt virus, door trouw zijn medicatie te gebruiken, kan geen hiv overdragen. Daardoor vormt hij een kleiner risico dan iemand die zijn hiv-status niet kent en zich alleen met een condoom beschermt. En vergeet niet: ik hield van hem. Hiv houdt dat niet tegen. Zijn openheid maakte onze band juist sterker.

Wat niet wil zeggen dat hiv geen enkel gevaar meer is, of dat medicatie het wel voor je kan oplossen. Ik heb geen hiv en wil dat graag zo houden. Je leven lang medicatie gebruiken en anderen moeten informeren over je hiv-status is vast geen pretje. Ondetecteerbaar zijn is een goede pleister, maar geen genezing. Blijf voorzichtig, bijvoorbeeld door condooms of preventieve medicatie (PrEP) te gebruiken.

Hij en ik hebben het er na die eerste date nog weleens over gehad. Informatie over risico's uitgesproken, hij was daar erg open over. Maar zijn hiv-status zegt zo weinig over hem. Ik vergat het ook af en toe. Hij liet mij een paar weken later een verpakte tablet zien en zei dat dit 'the pill' was. Het duurde even voordat ik begreep waar hij op doelde. Niet omdat ik naïef ben, maar gewoon omdat ik hem vertrouwde met zijn medicatie.

En ineens vroeg ik me af: zou mijn kalme houding te maken hebben met mijn vroege liefde voor de boeken van Harry Potter? Het was je misschien nooit opgevallen, maar de infectie van Remus Lupin was bedoeld als een metafoor voor het stigma op mensen met hiv of aids. Zijn status als weerwolf hield hij angstvallig geheim, uit angst voor ouders die anders dreigden hun kinderen van school te halen. Professor Lupin was volstrekt onschadelijk voor zijn omgeving, zolang hij trouw zijn maatregelen nam. Toch eindigde zijn carrière als docent zodra Snape publiekelijk zijn mond hierover voorbij sprak. Niet zijn conditie nekte hem, het stigma deed dat.

Dat stigma, het snelle oordeel, kan me wel pijn doen. Ik voel lichte zenuwen nu ik deze column schrijf, omdat ik verwacht dat de titel ervan mensen al doet oordelen. Ook die zeer stroeve eerste ontmoeting met Isa doet mij heel veel. Omdat haar uitsluiting en vooral de woordkeuze en volgorde op voorhand al een vriendschap kapot kunnen maken. Een paar weken later ben ik opnieuw het gesprek met haar aangegaan. Ik wilde mijn teleurstelling uiten en horen waarom ze zoiets zei. Ze luisterde met oprechte aandacht, gaf toe hier meer over te moeten leren en heeft uiteindelijk gezegd dat het haar spijt. Er speelde natuurlijk veel meer toen die vriendschap werd verbroken, het was niet het hele verhaal. Maar dat ze onbewust niet alle andere factoren omschreef en juist volledig de nadruk legde op het onderwerp hiv in het gesprek, vind ik zo pijnlijk. Ik hoop dat ze die kennis nu ook toepast, maar zou het ooit nog hetzelfde worden?

Intussen dat ik niet meer met hem. Daar ben ik blij om: ik werd niet gelukkig van hem en voel me nu zelfs beter zonder hem. Maar zijn hiv-status was niet de reden om hem niet meer te zien.

Iemand die verliefd is, verdedigt zijn partner zoals een zwaan haar kuikens beschermt. Dus houd je vooroordelen lekker voor je. Hiv is geen reden om iemand af te wijzen, of om een vriendschap te beëindigen. Een ongefundeerd oordeel wel. 

Meer informatie over PrEP, PEP en veilige seks vind je op www.mantotman.nl. Hiv Vereninging Nederland startte vorig jaar met de campagne Niet meetbaar = Niet overdraagbaar.