Dit jaar zit mijn agenda verrassend vol met pride-evenementen. We hebben wat te vieren: 50 jaar na de Stonewall Uprising pakken veel steden groots uit, maar gek genoeg was de beste die ik ooit bezocht, niet de bekende edities van Amsterdam of New York. Met afstand de diepste indruk maakte de Pride van Mérida, in Oost-Mexico.
Deze zomer reisde ik twee en een halve week door Mexico. Mijn reisgenoot Ivan leerde ik in Nederland kennen, waar hij studeert. Toen was hij nog maar half uit de kast en na drie dates vertrok hij weer naar Mexico voor acht maanden. Om die tijd te overbruggen zocht ik hem op en samen reisden we langs zijn favoriete plaatsen en de mensen waarmee hij is opgegroeid.
De pride van Mérida was niet eens in mijn oorspronkelijke plan opgenomen. Ik wilde tempel-ruïnes, watervallen en muurschilderingen zien. Maar Ivan drong aan: we moesten echt de parade bezoeken. Later begreep ik waarom: Dit was zijn eerste pride! Hij had pas kort daarvoor aan zijn familie verteld dat hij met een Nederlandse man aan het daten is. Hij nam mij mee om zijn coming-out te vieren.
Er was ook een actuele reden om naar Mérida Pride te gaan. Sinds 2009 kunnen koppels van hetzelfde geslacht in Mexico City met elkaar trouwen, waarna verschillende staten van het land volgden. Maar in onder anderen de staat Yukatán, waar Mérida ligt, volgde een jarenlange juridische strijd. Zo werd in 2015 door het Surpreme Court al besloten dat het verbieden van deze huwelijken ongrondwettelijk was. Je zou denken dat daardoor heel de LHBTQ-gemeenschap van Yukatán in een feestvreugde uitbarstte, maar helaas: Op dit moment moeten koppels de uitspraak eerst aanvechten bij de rechter, voordat ze mogen trouwen. Als vertragings-strategie stemmen lokale politici telkens tegen invoering van nieuwe wetgeving. Zo ook vorige maand, toen opnieuw het wegstemmen van huwelijksrechten tot fel protest in het lokale congres zorgde.
Als reactie daarop groeide de pride van Mérida uit tot een massaal protest. Waar er vorig jaar ruim 2000 deelnemers in een optocht meeliepen, groeide het aantal dit jaar tot 5000 deelnemers en 3000 toeschouwers. Dat het intussen 40 graden warm was weerhield weinig mensen om de straat op te gaan.
We zijn niet met vier, we zijn een massa!
Intussen kreeg ik vanuit Nederland een paar appjes. Vorig jaar hielp ik mee met het begeleiden van de pride in Den Haag. Door deze reis kon ik er niet opnieuw bij zijn. Organisator Sandra vertelde mij dat in Den Haag door het noodweer de Pride Walk werd afgeblazen en er een noodplan werd gemaakt. Compenseren kon ik het niet, maar ik beloofde haar wel al mijn foto’s van Mérida Pride te sturen.
Nog een beetje in de stemming van een toerist wilde ik eigenlijk vooral rondlopen, de boekwinkel en de kathedraal aan het centrale plein bezoeken. Ivan was ongeduldig, maar liet mij een paar minuten binnen. Er bleek een kleine kerkdienst gaande te zijn, die ineens werd verstoord door luide muziek dat door de open deuren binnen drong. Zo te horen was de pride in aantocht.
Niet ver daarvandaan vonden we een plekje op de stoep. Het was het laatste stuk in een winkelstraat voordat de parade het centrale plein op zou lopen. Hoewel ik een kop groter ben dan de gemiddelde Mexicaan in deze regio, bleef een kleine vrouw mij haar plek aanbieden aan de rand van de stoep. Het zal mijn t-shirt met regenboog zijn geweest: de gays hoefden vandaag niet achter haar te staan. Gelukkig was het er nog niet te druk.
Waar we in Nederland natuurlijk meerdere botenparades hebben, ging het hier gewoon over straat als wandelende groep. De eerste deelnemers zaten in koetsen: drag queens en drag kings gekleed in trouwjurken, zwarte pakken, en combinaties daarvan. De actualiteit had duidelijk invloed deze editie.
Daarna volgden mensen in alle soorten en maten en bijna allemaal droegen ze een regenboogvlag, protestbord of decoratie. Een vrouw gekleed als Wonder Woman, met doorgebroken kettingen in haar hand. Mensen droegen borden met teksten als "Waarom zie je liever twee mannen met wapens, in plaats van mannen die elkaars handen vast houden?" en "Congres, luister: jullie kinderen vechten mee", en een oproep richting politicus Felipe Cervera, die beweerde dat de wetgeving slechts om een kleine groep georganiseerde mensen ging: "We zijn niet met vier, we zijn niet met honderd, Felipe Cervera tel ons nou eens goed!"
Kort nadat een lange regenboogvlag boven alle hoofden door de straat werd gedragen volgde in dezelfde omvang de roze-blauw-witte transvlag. Een oudere vrouw, gehuld in slechts een bikini, werd in een koets rondgereden terwijl ze een sjerp droeg waarop zij duidelijk maakte dat zij jaren terug als eerste van de regio in transitie was gegaan. Het viel mij sowieso al op: de diversiteit werd hier echt inclusief gevierd.
Halverwege stond de hele parade ineens stil en ging een groep van honderden mensen op de straat op hun hurken zitten. Voorop was één vrouw haar stem bijna kapot aan het schreeuwen, ter aanmoediging van de parade achter haar. Het vuur schoot bijna uit haar ogen terwijl ze speechte over gelijke rechten en het congres dat nu eindelijk eens naar hen moest luisteren.
Terwijl ze riep, ging telkens een rij mensen zwijgend staan en een tel later weer zitten, gevolgd door de rijen achter hen. De boodschap werd van voren verder door de straat gedragen en golfde over de honderden hoofden: Een echte Mexican wave ontvouwde zich voor mij. “No somos cuatro, somos un chingo!” scandeerde iedereen: We zijn niet met vier, we zijn een massa!
Je bestaansrecht verover je niet door onopvallend te zijn.
Het maakte indruk. Het was zeldzaam indrukwekkend en ik schoot er een beetje van vol. Mensen waren zo vol emotie. Om te vieren, om zichtbaar te zijn en om hun ongenoegen te uiten. Met een brok in mijn keel keek ik Ivan aan. Wat een ervaring.
Gelukkig. De afleiding kwam al snel in de vorm van een drumband en dansers. Probeer dan nog maar eens stil te staan. Eerlijk is eerlijk: met mijn witte hoofd en veel langere lijf val ik op in de massa daar. Buitenlandse toeristen waren er niet veel, bij deze pride. De dansers van de drumband spotten mij meteen, dansend op de stoep. Een jonge vrouw verliet de parade even en maakte oogcontact met mij. En zo volgden er nog een paar. En ineens stond een hele groep blije mensen voor de stoeprand met mij te dansen op de maat van de drumband. Ivan lachte. Dat lucht op.
Het is deze vorm van protest die pride zo bijzonder maakt. Als je foto's ziet van de eerste (Amerikaanse) protesten tegen homodiscriminatie, zie je een tamelijk saai beeld van keurige dames in rokken en mannen in pakken met een paar bordjes boven hun hoofd. Maar die methode, waarin demonstranten zich zo braaf en geciviliseerd mogelijk toonden, had maar weinig effect. Pas zodra we ons ongeremd uitbundig, vol humor, feest en passie lieten zien, begon ons protest zijn vruchten af te werpen. Je bestaansrecht verover je niet door onopvallend te zijn.
Vandaag leek het een echo van pride zoals dat vanaf de jaren '70 gevierd werd. Nog ver voordat het een enorm evenement werd. Hier in Mérida zag ik een oprecht protest van onze gemeenschap. En slechts één lokale elektronica winkel pakte de kans om gratis reclame te maken in de stoet. Er was geen aparte sectie voor politie in uniform die meeliepen. De muziek was luid, maar niet van privé-feestjes langs de route.
Later vroeg ik Ivan wat hij ervan vond. Het was een grote stap geweest. Het was niet alleen om zijn land en cultuur te tonen aan mij, maar ook om zijn eigen coming-out te bevestigen. Vroeger dacht hij dat pride een excuus was voor een feestje en een hoop alcohol. Nu zag hij ook de verbindende kracht ervan en de trots van iedereen hier. Eerst nog nerveus om het onbekende, maar later was hij blij om te zien wat een impact de parade had op ons alle twee. Hij was blij dat we er samen waren. "I could not have had better company".
Coverbeeld: Peter van der Wal
