Afgelopen juni was de EO ineens de zender met de meeste roze programmering. Wie had dat ooit gedacht? Predikant Wielie Elhorst grijpt deze Coming-Outdag aan om de omroep een hart onder de riem te steken.
In de jaren tachtig waren we bij mij thuis geabonneerd op de Visie, de ‘radiobode’ van de Evangelische Omroep. Lange tijd stond de EO voor een uitsluitend geprofileerd, orthodox geluid. Als jonge ontluikende homo werd ik er niet blij van. Ik herinner me nog hoe ‘ex-homo’ Ralph Creemers op het schild werd geheven, met zijn boerderij in Hellendoorn waar je van je homoseksualiteit kon worden genezen. En nog niet zo lang geleden was het op zichzelf niet meer een zonde of afwijking homo te zijn, maar werden de schijnwerpers in eerste instantie toch vooral gericht op die homo’s en lesbo’s die ervoor kozen de ‘koninklijke weg’ te gaan, en in een celibatair leven achter Jezus Christus aan het kruis op zich te nemen.
“Een interview met een dominee die driehoeksrelaties goedkeurt, bleek in eerste instantie wat lastig”
Ik heb mijzelf nooit kunnen herkennen in dit beeld. Het strookte niet met wat voor mij het gewone ontluiken van seksualiteit, liefde en het aangaan van relaties vormde. Hoe moeilijk het ook was voor mijn kerk van toen, het Leger des Heils, om daar een beetje ontspannen mee om te gaan.
Inmiddels is kerkelijk en christelijk Nederland nogal ingrijpend veranderd, welk ander idee oplaaiende achterhoedegevechten als de Nashvilleverklaring ons ook mogen geven. Ook het landschap van het publieke omroepbestel is veranderd. In 2012 kon de progressievere Interkerkelijke Omroep Nederland (IKON) niet langer op zichzelf op publieke middelen rekenen – erg jammer, trouwens – en vond deze omroep haar domicilie bij de EO. EO en IKON verzekerden dat dat niet ten koste zou gaan van het progressieve geluid van de IKON, maar toch werd de uitzending van Het Vermoeden, waarin ik werd geïnterviewd door theoloog Marleen Stelling, enige weken uitgesteld. Ik was immers die dominee die vond dat driehoeksrelaties zouden moeten kunnen. Zo spanningsloos was het dus allemaal niet.
Hoe het ook zij, de EO is het doel dé omroep te zijn die de breedte van het Nederlands protestantisme vertegenwoordigt, steeds serieuzer gaan nemen. Zo werd zij in de roze week in juni van dit jaar zomaar ineens de omroep met de meeste roze programmering. Wie had dat ooit gedacht? Ik deed zelf van harte mee aan de documentaire ‘De kast, de kerk en het koninkrijk’, over de emancipatiegeschiedenis van LHBTQ’s in de protestantste mainstream van Nederland, waarin LHBTQ's zich, niet voorzien van traditionele ondertiteling, vrijmoedig konden uitspreken, ook over hun eigen seksualiteit en relaties. Het is een prachtig document geworden dat vele decennia omspant en waarin de EO ook zichzelf kritisch onder de loep neemt. Chapeau!
“De EO durft het aan de realiteit van het leven toe te laten. Die is niet uniform en eensluidend”
Die brede doelstelling van de EO en de daadwerkelijke uitvoering ervan kon natuurlijk niet zonder gevolgen blijven. Een paar weken geleden stapten twee leden uit de Ledenraad van de EO op, een van hen nota bene een collega van mij. Mijn naam en veronderstelde opvattingen werden met naam en toenaam genoemd als concrete redenen, gisteren nog in één adem trouwens met de ook al niet deugende ‘hofpredikant’ Carel ter Linden – een hele eer wat mij betreft. Wie had gedacht dat ik ooit zoveel invloed zou hebben!
Dit allemaal terzijde, het heeft de EO niet van z’n koers kunnen brengen en dan met name directeur Arjan Lock, zelf als gescheiden man ook nogal geplaagd door een deel van de hoog-ethische achterban van de EO. Ik wil Lock en de zijnen vandaag daarom prijzen als ‘Coming Out Christians’, niet omdat zij zoals mijn orthodoxe broeders en zusters (vooral broeders) vooral blijven roepen hoe ‘Bijbels’ zij zijn, maar omdat zij het aandurven de realiteit van het leven toe te laten, en die is niet uniform en eensluidend. Die is divers en uiteenlopend, een bonte schakering van overtuigingen en praktijken, óók onder gelovigen. En dat is nooit anders geweest, sterker nog: het is, met alle uitdagingen die daarbij horen, ook de kracht van het protestantisme.
Mooier dan Arjan Lock zelf kan ik het eigenlijk niet zeggen en daarom krijgt hij zelf het laatste woord, geciteerd uit de Trouw van 10 oktober: ‘“Wij brengen verhalen over God en het leven van Jezus Christus, dat komt in al onze uitingen tot uitdrukking. Dat laat aan duidelijkheid niets te wensen over.” En, zo zegt hij fijntjes, al wordt dat intern betwijfeld; voor de buitenwereld is het zo helder als glas.’
P.S. Op die driehoeksrelaties kom ik nog terug, nu helemaal.
Fotografie: Peter van der Wal
