Regisseur Marco van Bergen maakte Ten Zuiden van de Hemel, een film waarin geloof en homoseksualiteit centraal staan. "Zelfs sommige crewleden dachten dat dit een achterhaald onderwerp was. Totdat we op zoek gingen naar kerken waar we mochten filmen..."
Kun je meer over de film vertellen?
“Ten Zuiden van de Hemel vertelt het verhaal van Elias, die voor zijn verjaardag vanuit Amsterdam teruggaat naar zijn ouderlijk huis in een religieus dorp. Thuis treft hij zijn vriendje Jasper aan, die als verrassing langs is gekomen. Dan blijkt dat Elias zijn geaardheid en geliefde voor zijn gelovige moeder en broer verborgen heeft gehouden.”
Vanwege zijn geloof. Waarom vind je het belangrijk een film met als onderwerp homoseksualiteit en religie te maken?
“Religie en homoseksualiteit is een onderwerp dat soms tot korte uitspattingen van beroering kan leiden in het nieuws, zoals bijvoorbeeld met de Nashville-verklaring. Heel veel mensen spraken zich ertegen uit, maar ook ervoor. In het liberale Nederland heerst vaak het gevoel dat dit onderwerp al geweest en gebeurd is: homoseksualiteit en diversiteit zijn breed omarmd. Zelfs binnen de crew werd gezegd dat het misschien al een achterhaald onderwerp is. Totdat we op zoek gingen naar kerken waar we mochten filmen. Twee kerken stonden er voor open. De rest vond het niet prettig om hiermee geassocieerd te worden. Ook binnen de kerk is het onderwerp nog lastig en gevoelig, want de meningen over de interpretatie van de bijbelteksten over dit onderwerp lopen breed uiteen. Ondanks het krimpende kerkbezoek is een grote groep jongeren betrokken bij de kerk. Iets dat zeker niet negatief is, totdat ze met hun geaardheid in de knoop komen. Zij voelen aan zichzelf dat ze anders zijn, maar door het gesloten beleid van verschillende kerken, voelen zij dat ze zichzelf niet kunnen zijn of voelen ze dat ze hun familie en sociale kring kwijt kunnen raken. Of een kerk stelt ‘aanvullende eisen’ aan een homoseksueel lid: niet praktiseren, achterin de kerk zitten… noem maar op. Met andere woorden; veel geloofsgemeenschappen zeggen nog dat je niet welkom bent zoals je bent, iets dat eigenlijk indruist tegen de vrije samenleving die wij in Nederland hebben.”
“Bij het onderzoek voor dit verhaal kwam ik ook predikanten en kerken tegen waar juist iedereen welkom is, zelfs vanuit een bijbels oogpunt dat God er voor iedereen is en een hele andere, positieve, interpretatie van bijbelteksten. Maar daarnaast ben ik heel erg geschrokken van de ervaringen van sommige gelovige homoseksuele jongeren, die bijna niet meer welkom waren in de kerk of bijvoorbeeld hun vriendje niet mee mochten nemen op vakantie met het gezin, met als reden dat de ouders daar qua acceptatie de grens trokken omdat de dominee dat vond. Terwijl de broer wel zijn vriendin mee mocht nemen. Dat doet wat met je als jongere. Zo’n ongelijkwaardige poging van ouders tot acceptatie, laat hem voelen dat hij ongelijk en anders is. Ik vind het belangrijk ook die groep jongeren te laten zien. Mijn eerdere films gingen vooral over de worsteling van de personages met zichzelf, het ontdekken van hun eigen gevoelens. Voor mij was het belangrijk om ook als maker een stap vooruit te zetten en de personages een worsteling te laten hebben met hun omgeving.”
Was diversiteit in de film belangrijk?
“Ja. Voor het geven van een eerlijk beeld over de kerk was dat erg belangrijk. Vaak word kerkpubliek in films neergezet als stoffig en oud, maar dat is helemaal niet zo. Er is een grote diversiteit bij de kerkbezoekers. Jong, oud, man, vrouw, alles tref je er aan. De kerk en de bijbel zijn voor velen een heel belangrijk deel van hun leven. Om gelovig te zijn hoef je niet ouderwets te zijn, het zit echt verweven in ons moderne leven. Ik wilde dat in de film ook graag laten zien. De preek bijvoorbeeld wordt in de film door een vrouwelijke predikant gegeven, iets dat soms ook bij kijkers tot vragen leidt: hoe kan een vrouw nou predikant zijn? En vanuit daar bereik je de kijker ook weer en laat je hem nadenken over de vooroordelen waarmee hij de film kijkt.”
En hoe zijn de reacties op de film?
“Bij de première in Tuschinski werd de film zeer goed ontvangen. Cast en crew kregen een staande ovatie na de vertoning en bij de borrel waren de reacties erg enthousiast. Mensen waarderen vooral dat het een film is die een groot onderwerp tot de essentie uitkleedt en de worsteling duidelijk weergeeft. Een aantal jongeren met een religieuze achtergrond herkenden zich ook in de personages en de film. Dat raakt me als maker heel erg omdat ik een verhaal heb verteld wat mensen herkennen en aan het hart gaat. Ook op de internationale festivals waar de film gedraaid heeft zijn de reacties positief. In de internationale wereld wordt Nederland vooral gezien als een liberaal en vrij paradijs. Dat er dit soort verhalen vandaan komen, vindt vooral de internationale filmgemeenschap interessant en verrassend.”
Tot slot, wat is jouw boodschap?
“Luister naar en sta open voor elkaar. De film laat goed zien wat er gebeurt als je dat niet doet. Ook al heb je andere achtergronden of visies op hoe je je leven moet leiden, als je naar elkaar luistert en open staat voor visies die niet aansluiten bij die van jou, uiteindelijk willen we allemaal gewoon ons zelf zijn. Begin met luisteren, dan zet je jezelf open voor dat bijvoorbeeld je zoon, moeder, dochter of broer een ander pad in het leven bewandelt dan jijzelf. En dat daar niks mis mee is, zolang diegene gelukkig is.”
Ten Zuiden van de Hemel is van 28 februari tot 3 maart te zien tijdens het New Renaissance Film Festival in Amsterdam.
