Nadat een Marokkaanse transgender influencer haar volgers vorige maand opriep om nepprofielen aan te maken op gay datingapps nam het geweld richting homomannen in dat land toe. De Vlaams-Marokkaanse podiumkunstenaar en activist Jaouad Alloul sprak met drie Marokkaanse queers over de gevolgen en hun leefsituatie.
Het was ruw ontwaken toen ik van vrienden en activisten vernam dat de LHBTQI-gemeenschap in Marokko dezer dagen aangeschoten wild is. Als vanouds schoot ik direct in actie. Tegelijkertijd besefte ik maar al te goed dat mijn activisme een groot privilege is.
De ware activisten zijn immers zij die elke dag moeten leven in landen waar er nog steeds geen openheid en verdraagzaamheid is naar mensen die LHBTQI+ zijn.
Koloniaal geschenk
Je als queer persoon bewegen in een gemeenschap die daar niet open voor staat, is heel vermoeiend: je moet steeds opletten met wat je zegt, hoe je lacht en beweegt, met in je achterhoofd de constante zorg ‘zo hetero mogelijk’ over te komen. Bovendien zijn deze jongeren het mikpunt van een wetgeving die burgers aanmoedigt om queer personen aan te vallen.
Beeld je in dat je op straat wordt uitgescholden en aangevallen. Wanneer de politie tussenbeide komt, draai jij mee de gevangenis in. Marteling is schering en inslag in een gevangenisregime waar je makkelijk drie jaar deel van uitmaakt. In een niet zo ver verleden kende ook het Westen verhalen waarbij queer personen het mikpunt waren van machtsmisbruik en geweldpleging door politieagenten. De geschiedenis lijkt zich te herhalen, de vraag is wat wij hieraan doen.
De non-binaire Izgar (21) vertelt dat queer personen maar weinig rechten hebben in Marokko. Zo is er het beruchte artikel 489 van het Wetboek van Strafrecht, dat mensen van hetzelfde geslacht verbiedt om seks te hebben.
Voor de tevens non-binaire Mala (28) is het duidelijk: deze wet, die de Fransen destijds hebben ingevoerd, is ‘een geschenk’ van het kolonialisme. Artikel 489 is sinds het einde van het Franse protectoraat niet ingetrokken. Sterker nog, de wet wordt alleen maar strenger gehandhaafd. Dat het niet bij wetgeving blijft, bewijst Mustafa Ramid, Marokkaans minister van Mensenrechten, die in een interview naar homo’s verwees als ‘afval’.
“Mijn coming-out was geen keuze, het was een noodzaak” - Mala
Mala, die reeds vier jaar in Nederland woont, vindt het jammer dat hun niet in Marokko is, waar de ware revolutie gaande is: “Ik denk veel aan Marokko, ik wil daar zijn. Mijn familie heb ik acht jaar lang niet gezien. Mijn coming-out was geen keuze, het was een noodzaak. Op een avond, net gestart met de iftar [breken van het vasten – red.], beschuldigde mijn broer me er voor de zoveelste keer van homo te zijn. Als je het woord ‘zamel’ dagelijks naar je hoofd geslingerd krijgt, wen je eraan. Ook al had mijn broer me in het verleden meerdere malen geslagen en fysiek aangevallen, deze keer antwoordde ik: ‘Ja, ik ben een zamel’. Nadien ben ik thuis vertrokken en heb ik mijn familie niet meer gezien.”
Ook Izgar had niet gevraagd om hun coming-out. “Ik kreeg er niet de kans toe, omdat de Marokkaanse overheid me in 2016 met een andere persoon in Marrakech had betrapt en me homoseksualiteit ten laste legde. Eenmaal uit de gevangenis was er bij de pers veel aandacht voor mijn verhaal. Er verschenen verschillende artikelen, waardoor iedereen in mijn familie van mijn homoseksualiteit afwist. Omdat mijn familie het hier heel moeilijk mee had, moest ik op mijn zeventiende het ouderlijk huis verlaten, welgeteld twee maanden na mijn vrijlating uit de gevangenis. Tot op vandaag woon ik alleen en dat allemaal omdat de staat mijn seksualiteit strafbaar stelt.”
De non-binaire Dihiya (20) is sinds hun 18de uit de kast. “De impact op mijn leven was groot, omdat er heel wat negatieve gevolgen aan verbonden waren, zoals blootstelling aan intimidatie en pesterijen. Er zijn voldoende personen die LHBTQI+ zijn, maar veel van hen kunnen doorgaan voor een heteroseksueel persoon. Zolang iets niet wordt uitgesproken, ben je het niet.”
Discriminatie in de eigen community
Vorig jaar herdachten we de Stonewallopstand, die precies 50 jaar terug de start betekende van onze jonge beweging. Verre van lang geleden, zeker als je weet dat de aanvaarding in onze eigen gemeenschap nog heel wat groeimarge voor de boeg heeft.
De blinde vlekken in de queergemeenschap zijn talrijk: discriminatie naar trans personen, mannen die op hun online profiel ongegeneerd teksten als ‘no femmes, fats & asians’ plaatsen, lesbische vrouwen die als te butch worden gezien enzovoorts.
In Marokko was er veel solidariteit binnen de queergemeenschap. Tot Sofia Talouni, een Marokkaanse trans persoon die vanuit Turkije actief is als influencer, mensen motiveerde om aan catfishing te doen. Hoewel ze haar volgers niet expliciet opriep de gegevens die ze daar zouden vinden openbaar te delen, was dat wel het gevolg van haar oproep. Dit was ongezien, de ontzetting hierover binnen de community was en is groot.
Izgar: “Het was pijnlijk om te zien wat Sofia deed. Eerst wilde ik het niet geloven, omdat ik dacht dat iemand haar tegen ons wilde opzetten. Toen ik echter hoorde dat twee jongens door Sofia’s actie de dood hadden gevonden, zag ik haar als een moordenaar. Het was een grote schok voor mij. Het was de eerste keer dat ik dit gedrag zag bij iemand uit de community. Het grootste deel van de tijd komen zulke ‘aanvallen’ van hetero’s.”
“Ik vind houvast bij de wereldwijde queergemeenschap waar ik toe behoor. Zij zijn mijn familie” - Izgar
Dihiya: “Homo zijn in een Arabisch moslimland met een traditionele achtergrond is erg moeilijk, omdat je voortdurend in de kijker loopt. Het maakt niet uit of je in een openbare of private plaats bent, er is altijd een kans dat je wordt beledigd, vervolgd of het slachtoffer bent van seksuele intimidatie. Je moet altijd op je hoede zijn omdat je in een oogwenk gewond kan raken.”
Mala: “Sofia is heel bekend in Marokko, maar ook in Tunesië en Algerije. Ze is openlijk trans en onbevreesd. Ik vond haar geweldig, maar ze ging te ver toen ze op Instagram live ging met twee jongens, enkel om ze te outen en foto’s van hen te verspreiden. Van de weeromstuit gaf ze heel wat mensen de energie om hun krachten te bundelen en haar account neer te halen. Toen dat eenmaal was gelukt, overheerste een gevoel van saamhorigheid en kwam deze revolutie op gang. Dus op een of andere manier zouden we haar dankbaar kunnen zijn om deze intifada te katalyseren.’
Familie
Niemand kent Sofia’s motief. Een trans vrouw zijn in Marokko is niet gemakkelijk, vaak belanden ze in de prostitutie. Sofia verhuisde naar Turkije en had iets van haar leven gemaakt. Haar vele volgers droegen haar een warm hart toe, al zouden er volgens Sofia mensen zijn die haar profiel hebben gedeeld met radicale moslims.
Bekend is dat ook Sofia afstand heeft gedaan of heeft moeten doen van haar familie. Nog al te vaak herkenbaar voor veel personen uit de LHBTQI+-gemeenschap. Daarom mogen zulke trends niet overwaaien. Het is belangrijk dat eigenschappen zoals begrip en empathie niet verloren gaan in onze gemeenschap.
Izgar: “Na mijn gedwongen coming-out was mijn moeder mijn enige steun, maar ze kreeg het al snel moeilijk door de maatschappij en de sociale druk die daarbij komt kijken. Er zat voor mij niets anders op dan te vertrekken. Nu woon ik op mezelf en vind ik houvast bij de wereldwijde queergemeenschap waar ik toe behoor. Zij zijn mijn familie. Ik hoop vooral meer solidariteit te zien tussen mensen in het algemeen. Bij deze een warm pleidooi om onze rechten terug te nemen zodat we een gelijk leven kunnen leiden, laat ons het onderlinge vechten staken.”
Mala: “Met mijn queer familie heb ik een hechtere band dan met mijn eigen broer en zussen. Het gevoel van vrijheid dat wij als queer personen aan elkaar kunnen geven vind ik een heel sterke troef die we moeten blijven koesteren. Daarnaast is het belangrijk dat we de diversiteit in onze gemeenschap blijven omarmen zodat we elkaar sterker maken.
Daarom moeten we er elkaar op blijven aanspreken wanneer we getuige zijn van uitsluitingsmechanismen binnen onze gemeenschap.”
Dihiya: “Ik ben een sociaal persoon en ik heb veel gay en hetero vrienden. Ik hou van hen, maar verwacht wel dat ze mij steunen in wie ik ben en wie ik wil worden. Noem het gerust de enige ‘eis’ die ik naar hen toe heb. Het idee dat ik behoor tot de LHBTQI+-familie maakt me heel trots en is goed voor mijn zelfvertrouwen.”
Wake-up call
Toen Mala in Nederland aankwam, maakte hun al snel deel uit van de queergemeenschap. “Het hielp wel dat ik vooraf contact had gehad met allerlei activisten. Dag na dag bouwen we aan een gemeenschap die anti-racist, anti-male domination, pro-trans & pro-lesbian is en waarbinnen we veilige ruimtes voor onszelf creëren. Daarom moeten we zeer alert blijven op het toxische gedrag binnen onze gemeenschap. Queer zijn is verre van evident. Het romantisch beeld van een coming-out dat in het Westen is gecreëerd en bijhorende uitspraken als ‘gays are so cute’ helpen daar allerminst bij."
"We blijven onze kracht tonen, maar hebben qua rechten nog een lange weg te gaan” - Dihaya
Dihaya is erg blij met de onderlinge solidariteit tussen leden van de queergemeenschap. “Ondanks de herhaalde gratuite aanvallen tonen we de wereld onze kracht, laten we onze stemmen horen en heffen we onze vlaggen hoog. Het neemt niet weg dat we op het gebied van onze rechten nog een lange weg te gaan hebben.”
Izgar: “Het is ook een heel systeem dat we moeten bevechten. Het gaat over structuren die vrouwonvriendelijk zijn en queer mensen als vuil beschouwen. Ik denk dat homofobie of transfobie overal bestaat en aanwezig is, maar in het Westen staat de wet tenminste grotendeels aan jouw kant en is het niet illegaal om homo of trans te zijn.”
We have a dream
“De toekomst is intersectioneel en inclusief”, stelt Mala. “Je kunt niet solidair zijn met mij en mijn bestaansrecht ontkennen. Geweld naar mensen die LHBTQI+ zijn, is nog steeds heel sterk aanwezig, ook in het Westen. We moeten mensen herenigen, niet alleen personen uit de onze gemeenschap, maar ook personen van kleur, sekswerkers, thuislozen en vluchtelingen. Het is nog niet zo lang geleden dat we als queers een volwaardige plek in de maatschappij hebben gekregen. We moeten elkaar helpen door onze verhalen te delen zodat er empathie ontstaat en mensen bewust worden van hun acties.”
Izgar: “Ik hoop dat mensen meer solidariteit tonen en opkomen voor elkaar. Niet uit eigen belang, maar met het oog op meer gelijkheid. Niet om toe te vertrouwen aan de sociale media, maar opdat niemand passief blijft wanneer hij of zij onrecht ziet op straat. Ik droom dat we op een goede dag de strijd tegen het systeem zullen winnen en we een gelijk leven kunnen leven zonder angsten.”
Dihaya: “Ik hou heel veel van kunst, cultuur en literatuur. Door de huidige gebeurtenissen ben ik tegenwoordig een revolutionaire strijder voor individuele vrijheden en mensenrechten, met name queerrechten. Ik droom dat ik daar grote dingen in mag ondernemen Inshallah.’”
Hoop doet leven
Ik heb het gesprek met deze drie jonge mensen als zeer inspirerend ervaren: het leverde veel antwoorden op en nam heel wat twijfels weg over het gebruik van onze stem. Het is overduidelijk dat we de privileges die we hier in het Westen hebben volop te gelde moeten maken. Zo onderhoudt België, mijn thuisland, veel diplomatieke en economische relaties met landen waar wetgeving geldt die het leven van LHBTQI+-personen bemoeilijkt of zelfs in (levens)gevaar brengt.
Onze revolutie gaat niet over het verkrijgen van meer rechten, maar over het geven van dezelfde rechten aan eenieder op deze aardbol.
Hier ligt een kans voor een revolutie die bij ons kan starten. Deze vertrekt vanuit de vraag hoe wij als queer personen in het Westen, met een ‘volwaardige plaats’ in de maatschappij, onze privileges kunnen gebruiken om druk uit te oefenen op bepaalde landen waar dat nog niet zo is, bijvoorbeeld door wetgeving in te voeren die samenwerking vierbiedt met landen die LHBTQI+ personen slecht behandelen.
Als deel van de queerfamilie die voorbij menig landsgrens gaat, begrijp ik maar al te goed dat onze revolutie niet gaat over het verkrijgen van meer rechten, maar over het geven van dezelfde rechten aan eenieder op deze aardbol. Ik droom er alvast van en ik hoop dat een ieder die dit leest de juiste actie zal ondernemen.
