Mees Peijnenburg brengt een ode aan mannelijke sekswerkers

Als geboren en getogen Amsterdammer is de wereld van sekswerk Mees Peijnenburg (31) niet onbekend. Al in zijn basisschooltijd struinde hij soms met vriendjes over de Wallen om een glimp op te vangen van wat zich daar allemaal afspeelde. “Ik dacht die kant van Amsterdam aardig te kennen, maar er ging een nieuwe wereld voor me open.”

Voor de research voor zijn film Paradise Drifters, over drie thuisloze jongeren, bezocht Peijnenburg vele jeugdhuizen en daklozenopvangcentra. Daar ging hij met mensen in gesprek over hun vrienden, familie en sociale en financiële achtergrond. “Af en toe vertelde een man aan sekswerk te doen. Toen ik daar verder indook, ontstond een zaadje dat een hele wereld op zich werd. Ik probeerde de verhalen eerst te integreren in mijn film, maar besefte al snel dat ik hier een los project van moest maken. Zo ontstond uiteindelijk de fotoserie ‘Payboy’.”

Hoe ben je te werk gegaan?
“Na de afronding van Paradise Drifters ben ik zonder perspectief of doel in gesprek gegaan met heel veel mannelijke sekswerkers. Voor ik hier iets over kon maken, moest ik hun wereld veel beter leren begrijpen."

Wat veranderde er aan je beeld van sekswerk?
“Dit project deed me inzien hoe disproportioneel de wereld seksueel verdeeld lijkt wanneer je over de Wallen loopt. Aan de ene kant is het prachtig dat die seksuele vrijheid er openlijk is, aan de andere kant geven de Wallen een vervormd beeld van wat wel en niet belicht mag worden.”

Je ziet daar geen enkele man achter de ramen staan.
“Precies, zij komen op een heel andere manier in contact met hun klanten. Mijn research voor dit project speelde zich af op apps en sites als Bullchat, Grindr, en Planetromeo. Dáár vinden mannelijke sekswerkers hun klanten. Er zijn nauwelijks tussenpersonen, het is een-op-een. Mensen zijn vaak eigen baas, ook over hun lichaam en grenzen. Bij elke ontmoeting voelde ik zoveel kracht, veerkracht en eigenheid. Dat was keer op keer adembenemend.”

Met welke redenen begonnen de jongens die je sprak aan sekswerk?
“Dat liep erg uiteen: van financiële tot experimentele overwegingen. Ik merkte dat ze er zelf meestal geen stempel op drukten. Het was niet bij alle mannen rozengeur en maneschijn, maar het was ook niet alleen maar slachtofferschap. Met dit project wilde ik een krachtig en integer beeld geven van deze mannen, zonder hun wereld rooskleuriger af te beelden dan die is.”

Je bent vooral bekend als regisseur. Waarom koos je in dit geval voor fotografie?
“In eerste instantie ontstond in mijn hoofd een verhaal voor een korte film, maar het voelde niet als de juiste vorm. Door enkel foto's te gebruiken, zonder hun verhalen erbij te documenteren – hoe mooi en meeslepend die vaak ook waren – wordt deze serie universeler. Ik was op zoek naar een manier om een gezamenlijk project te creëren en niet alleen mijn blik op hen. Ik betrok de mannen daarom bij elke stap van het traject."

Hoe zag dat eruit?
"De mannen bepaalden de locatie – waar ze ook met klanten afspraken – en de tijd van onze ontmoeting. Als zij een foto niet prettig vonden, was ik niet de fotograaf die zij: maar zo zie ik jou. De mannen beslisten mee over welke foto's we zouden gebruiken. Het allerbelangrijkste was voor mij dat zij zich gezien voelden."

Moest je door die opzet af en toe in het holst van de nacht op pad?
“Soms ja. Iedere situatie bracht andere handicaps met zich mee: soms was er nauwelijks licht, soms wilden de mannen niet herkenbaar in beeld gebracht worden. Telkens moest ik spelen met andere facetten. Sommige foto’s zijn daardoor heel mooi geworden en andere mislukt. Het was telkens roeien met de riemen die we op dat moment hadden, wat een organisch gevoel creëerde. Er ontstonden magische, spontane, unieke momenten.”

Hoe lang duurden de ontmoetingen?
“Soms waren ze heel vluchtig, andere keren namen ze een hele dag in beslag."

Was het lastig om het vertrouwen van de mannen te winnen?
“Vertrouwen is in al mijn werk de essentie. Als iemand mij niet vertrouwt, kan en wil ik niets met die persoon. Daarom maakte ik met iedereen eerst kennis, om te kijken of het voor hen ook zuiver op de graat voelde. Ik gaf hun in alle fasen van het contact de kans om zich terug te trekken, maar dat is geen een keer voorgekomen.”

Had je voor jezelf ook bepaalde regels?
“Sommige mannen wilden betaald worden voor hun deelname, maar dat weigerde ik. Ik wilde dat het een gezamenlijk werk werd, geen transactie. Door hen te betalen zou ik een soort klant worden en zou er een machtsverhouding ontstaan. Die wilde ik juist elimineren.”

Heeft het project iets wezenlijks veranderd aan je wereldbeeld?
“Het heeft vooral mijn blik verrijkt van het Amsterdam dat ik dacht te kennen.”