Jessica Stern is de Speciale Gezant van de Verenigde Staten voor de bevordering van de mensenrechten van lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders, queer en intersekse personen. Zij werd in die rol benoemd door president Joe Biden. Jessica was kort in Nederland en wij spraken met haar.
Wat is dat eigenlijk, een Speciaal Gezant?
“Eigenlijk ben ik een ambassadeur, maar niet voor een land, maar voor een aantal thema’s. Bijvoorbeeld voor mensenrechten. In juni 2021 ben ik door president Biden benoemd. Dat betekent dat als ik over bepaalde onderwerpen praat, ik dat doe als de directe vertegenwoordiger van de president. Als het over lhbtq-onderwerpen gaat in onze relatie tot andere landen of tot bijvoorbeeld de Verenigde Naties, vertegenwoordig ik niet alleen de Amerikaanse overheid, maar oefen ik ook invloed uit op het subsidiëren van de verschillende lhbtq-organisaties. Daarnaast lever ik een expert opinion aan mijn collega’s van Buitenlandse Zaken over lhbtq-zaken. Bijvoorbeeld hoe wij onze middelen kunnen inzetten zodat die het effectiefst zijn voor de gemeenschap.”
“Het presidentiële memorandum van 4 februari 2021 is de basis van mijn activiteiten. Maar als je die tekst leest, weet je al dat dit heel veel verschillende dingen omhelst. Ik vorm coalities tussen verschillende samenwerkende partijen, ik breng lhbtq-vluchtelingen en -migranten onder de aandacht. Maar ik reageer natuurlijk ook keer op keer op de schendingen van mensenrechten, wereldwijd. Ik moet er vooral voor zorgen dat ik de visie uit de tekst van het memorandum vertaal naar werkbare doelen.”
"Als ik over bepaalde onderwerpen praat, doe ik dat als de directe vertegenwoordiger van de president"
Je bent ambassadeur voor de hele wereld!
“De wereld is een beetje groot hè? Ik heb een team dat mij ondersteun, maar er is maar één Jesscia en de wereld is oneindig groot. Dus ik moet mijn focus houden. Ik ben vooral een pleitbezorger voor de lhbtq-gemeenschap in de hele wereld. En dat is hard nodig ook want de gemeenschap waar ik mij voor inzet ondervindt vreselijk veel onrecht, geweld en discriminatie en dat is onacceptabel. Veel van deze mensen leven in armoede en worden gewoon vergeten. Maar zij verdienen meer. En ze verdienen ook overheden die eindelijk eens naar hen gaat luisteren.”
Hoe pak jij dat aan?
“Iedere ochtend begin ik mijn dag met het lezen van berichten die ik gestuurd krijg in mijn rol als Speciaal Gezant, over onderwerpen die te maken hebben met lhbtq-zaken. Aan welke wetten wordt er in verschillende landen gewerkt en waar zijn er bijvoorbeeld aanvallen geweest op lhbtq-personen? Maar ook: zijn onze ambassades lekker bezig om in goed overleg te komen of te blijven met lokale mensenrechteninitiatieven? Daarbij moet je de context van ieder land natuurlijk goed begrijpen. Dat verschilt enorm: vorige week was in Maleisië, Thailand en Vietnam. In Maleisië kun je de bak in vliegen voor homoseksueel gedrag en om wat ze daar ‘crossdressing’ noemen. Terwijl in de andere twee landen ze druk bezig zijn om op regeringsniveau zelfs een openstelling van het burgerlijk huwelijk mogelijk te maken. In alle gevallen, dus ook hier, onderhoud ik contact met de lokale lhbtq-organisaties om van hún te horen waar zij zich zorgen om maken en welke oplossingen zij voor ogen hebben. Ik werk al 25 jaar in lhbtq-activisme dus ik ken veel mensen. Soms maak ik hiervoor ook gebruik van onze ambassades. Het liefst staan wij, als Verenigde Staten, in contact met allemaal verschillende mensen uit een land; niet alleen de activisten die al lang bekend zijn, maar ook nieuwe groeperingen die misschien nog wat onder de radar opereren.”
“Nadat ik met de betrokkenen in de gemeenschap heb gesproken, treed ik in contact met de overheden van dat land. Er zijn te weinig landen die lhbtq-rechten een wezenlijk onderdeel hebben gemaakt van hun buitenlandbeleid. Vaak zijn zij wel heel geïnteresseerd omdat ik vragen krijg over de best practices omtrent bijvoorbeeld genderdysforie en decriminalisatie. Ik kan betrouwbaar advies leveren en dat helpt de lokale activisten ook weer bij hun strijd. Maar ik spreek eigenlijk niet af met regeringen die openlijk vijandig zijn. Zij gaan mij tóch niet verder helpen. Landen die een stap vooruit gaan zetten en landen die dan nét pas gedaan hebben, wil ik wel graag spreken. Positieve aandacht leidt daar vaak tot een betere wereld voor lhbtq-personen.”
"Er is sprake van erosie van de democratie an sich"
Wordt het beter of slechter in de wereld voor de regenbooggemeenschap?
“Misschien vind je het een flauw antwoord, maar: allebei. In steeds meer landen wordt – op een negatieve manier – over het lhbtq-thema gesproken. Dit domein wordt vaak misbruikt voor andere politieke doeleinden. Politieke partijen en krachtige organisaties grijpen steeds weer terug op dat oude adagium: de lhbtq-gemeenschap krijgt de schuld van van alles – een heel gemakkelijke, maar effectieve, manier om stemmen te winnen of kranten te verkopen. Media-sensatiolisme. Nieuwe wetten duiken waarmee het bijvoorbeeld verboden wordt om op scholen over gender te spreken. Daarnaast is er de erosie van democratie an sich. In steeds meer landen wordt het stemrecht onderdrukt en worden lhbtq-mensen uitgesloten van politieke of publieke functies om een conservatieve agenda door de drukken. Daarmee staat de democratie in dat land onder druk. Wij zijn de kanarie in de kolenmijn – aan de regenbogers kun je zien hoe het met een land gesteld is. Mijn excuses voor het pessimisme, maar er is ook goed nieuws: overal zie ik nieuwe hulporganisaties ontstaan. En dat is belangrijk want om de wereld te verbeteren, heb je een sterke movement nodig. Deze mensen zijn de allerbelangrijkste bron van verandering voor de regenboogwereld. In Maleisië heb ik een heleboel mensen ontmoet die jonger zijn dan 30. Zij zijn de nieuwe generatie die het land vooruit gaan helpen. En in bijvoorbeeld Botswana is homoseksualiteit niet langer strafbaar. Dit zagen we al langer aankomen maar toch is het een historische stap voorwaarts. Direct toen het hooggerechtshof deze uitspraak deed, verwelkomde het staatshoofd de activisten meteen op het allerhoogste niveau.”
Foto bovenaan: D.A. Peterson.
