In zijn nieuwe docuserie Geen hokje voor ons volgt Jesse Bleekemolen vijf tieners die zelf bepalen wie ze zijn en hoe ze door het leven gaan. Winq sprak met hem over hoe het is om ‘anders’ te zijn, zijn eigen jeugd in een klein dorp en over de keuzes die de vijf tieners maken in hun leven.
Geen hokje voor ons is VPRO’s eerste TikTok-based documentaireserie, geregisseerd door Jesse Bleekemolen. In de serie geven vijf tieners zelf invulling aan hun gender. Jongen, meisje, beide of geen van beide: zij bepalen zelf wie ze zijn en hoe door het leven willen gaan.
Elke aflevering volgt één van hen bij een belangrijke stap in hun persoonlijke ontwikkeling. Voor deze tieners geen hokje waar ze in gepropt worden door de maatschappij. Ze nemen je mee vanaf het moment dat ze de dag beginnen tot het moment dat ze de dag afsluiten. Zo gaat Patrick (he/him) voor het eerst met make-up naar een concert en zo gaat Charlie (they/them) voor het eerst een spreekbeurt geven aan een groepje leraren over genderdiversiteit.
Live-sessie
De serie eindigt met een live-sessie gehost door Thorn de Vries, waarin de hoofdpersonen samen komen en terugblikken en praten over de thematiek van de serie en wat dit voor hen betekent. De eerste aflevering staat 8 mei online en de livesessie zal plaatsvinden op 12 mei om 19.00 uur op TikTok bij NPO Zapp.
Winq sprak met Jesse Bleekemolen over Geen hokje voor ons. Een gesprek onder meer over ‘anders’ zijn, het vroegere gebrek aan voorbeelden om tegenop te kijken, de benarde positie van transgender personen in de VS en nog veel meer. Het is bovendien de eerste Nederlandse documentaireserie speciaal gemaakt voor TikTok, Bleekemolen legt uit waarom daarvoor is gekozen.
Hoe ben je op het idee gekomen voor Geen hokje voor ons?
“Ik voel aan alles om me heen dat de wereld is ingericht voor de meerderheid en dat we hierdoor gewend zijn om alles altijd maar voor ‘het gemak’ in een hokje stoppen. Maar waarom eigenlijk? Ik ben zelf gay (of geef het een naam) maar ik vind het nog altijd ingewikkeld om me met het label gay te associëren. Omdat het stereotyperende beeld dat aan het hokje gay hangt, totaal niet overeenkomt met hoe ik me voel of wil uitdragen.
Ik kan me nog goed herinneren hoe confronterend ik de spiegel vond als kind. Ik keek mezelf vol afschuw aan omdat ik bang was dat kinderen aan me konden zien dat ik misschien ‘anders’ was. Bewoog ik niet te vrouwelijk? Hoe kijken stoere jongens? Voel ik me wel een jongen?”
'Er zullen mannen zijn die misschien iets vrouwelijker zijn en vrouwen die iets mannelijker zijn'
“Ik vraag me soms wel eens af of mijn eigen zoektocht naar mijn identiteit zou zijn veranderd, als ik was opgegroeid met onlinevoorbeelden. Had het me herkenning geboden waar ik als dertienjarige Jesse naar op zoek was? Mensen verwachten dat je als gay in een string staat te dansen tijdens de Pride, je alleen maar vriendinnen hebt waarmee je niks anders doet dan winkelen, je de hele dag met een slappe polsen loopt en je alleen maar uitgaat in de Reguliersdwarsstraat.
Ik weet nog dat ik als dertienjarige Jesse moeite had om ‘uit de kast te komen’ als homo, omdat het beeld dat heerst van homo zijn totaal niet overeenkomt met waar ik me comfortabel bij voel. Sterker nog, het heeft me er lang van weerhouden om te onderzoeken wat ik voel omdat ik me naast de aantrekkingskracht tot andere jongens/mannen, verder niet associeerde met het label gay en het beeld dat dit direct bij mensen oproept.
Ik ben Jesse die met een mix van wat mannelijke en vrouwelijke kenmerken wordt gevormd tot wie ik ben en daardoor vind ik dat ik niet per se in een hokje ben te plaatsen. Want er bestaat toch ook niet één doorsnee hetero man/vrouw? Er zullen mannen zijn die misschien iets vrouwelijker zijn en vrouwen die iets mannelijker zijn.”
Waarom is gekozen voor TikTok?
“Ik had vroeger helemaal geen voorbeelden om mij aan te spiegelen, en al helemaal geen onlinevoorbeelden. Juist daarom vind ik deze nieuwe webdocumentaire juist zo’n mooie manier om de verhalen van kinderen te vertellen die net als ik niet in de traditionele genderhokjes passen. Via het medium waar je de doelgroep het makkelijkst en het snelst kan bereiken: TikTok."
“TikTok is de afgelopen tijd enorm gegroeid. Je kan er anoniem rondkijken. Dit is fijn, al helemaal als je onzeker bent over je eigen (gender)-identiteit. Het is een jong platform, met ook veel jonge gebruikers die veel zelf maken en bedenken. Dat heeft gezorgd voor een soort eigen ‘taal’: inside jokes, uitspraken, humor, gebruiken en gedragingen. Jongeren willen snel en overal, bijvoorbeeld op school, in de trein of op de bank content kunnen kijken. Ik had bij het maken van deze serie dan ook als doel de afleveringen in vorm en esthetiek aan te laten sluiten op TikTok, zodat het voor jonge gebruikers authentiek voelt. Anders dan wanneer je zendt op meer traditionele media, ben je nu in staat om kijkers én je hoofdpersonen mee te nemen in je verhaal. Ik wilde de verhalen van onze hoofdpersonen serieus nemen en dat plaatsen in een herkenbare context: waar beter dan het platform waar deze jonge generatie uren doorbrengt?
Daarnaast vond ik het een uitdaging om te pionieren met documentaire voor jeugd op een online platform zoals TikTok. Door een platform als TikTok ontstaan er mogelijkheden die ik met meer traditionele vormen niet kan bereiken. Want door deze vorm is het gesprek letterlijk mogelijk: je kan er direct onder reageren, vragen stellen en antwoorden krijgen van de hoofdpersonen in de live-sessie. Een emoji geven als teken van waardering, het liken of juist delen op Whatsapp. Ik stap hierdoor ook als maker in een nieuw tijdperk.
In de eerste plaats maak ik met deze serie de verhalen van deze jongeren over genderidentiteit zichtbaar, maar minstens zo belangrijk is het om op een groot kanaal het gesprek hierover op gang te brengen. Dat gesprek is voor mij persoonlijk heel belangrijk, omdat ik van mening ben dat hier verbinding kan ontstaan. Ik zet de mogelijkheden van sociale media in om het over identiteit te hebben. Hier is geen goed of fout. Juist door het gesprek en de interactie aan te gaan, ontstaat plek en begrip voor iedereen om helemaal jezelf te zijn.”
Hoe ben je op het spoor gekomen van de vijf tieners die meedoen?
“Ik wilde voor de serie graag op zoek naar kinderen die nog niet in de media waren geweest met hun verhaal, omdat ik het belangrijk vond dat de doelgroep zich kon identificeren met deze kinderen. Kinderen van wie hun levens in het teken staan van vriendschappen, van huiswerk maken en naar school gaan, van ouders die roepen dat je je kamer moet opruimen, zelfvertrouwen kweken, voetballen en Whatsappen, eindeloos TikTokken en dromen over de toekomst.
Kinderen die vrolijk en uitgesproken zijn, maar ook net zo goed zoekend en onzeker zijn. Maar waar vind je deze kinderen? Uit eindelijk hebben we een oproep gedaan op TikTok zelf. Hier kwamen heel veel aanmeldingen uit van kinderen die zelf hun verhaal met ons wilde delen. Dit gaf ons extra de bevestiging hoe erg het thema genderidentiteit speelt bij de doelgroep. Naast de TikTok oproep hebben we ook nauw samengewerkt met COC Nederland die veel contact heeft met GSA’s op scholen.”
In de VS zie je nu een heel enge ontwikkeling: in Florida en andere staten is praten over lhbtq-gerelateerde thema’s verboden (Don’t Say Gay) en transgender jongeren wordt toegang ontzegd tot medische zorg. Wat vind je daarvan?
“Ik vind dit oprecht verschrikkelijk! En heb hier dan ook een vrij uitgesproken mening over. Ik snap dat er veel gesprekken gevoerd worden met kinderen/mensen voordat een transitie in gang wordt gezet, zodat je medische transitie een weloverwogen beslissing is (al vind ik de enorme wachtlijsten absurd).
'Wie zijn wij om als andere mensen iets te vinden over iemands innerlijke gevoel?'
Maar wat ik echt absoluut NIET kan begrijpen is dat andere mensen voor jou gaan bepalen dat jij niet mag zijn wie je bent of hoe je je voelt? Why? Ik heb in het verleden weleens met mensen discussie gehad over gay/trans zijn en draaide het dan om: Hoe zou jij het vinden om als heteroman verplicht als vrouw door het leven te moeten terwijl je je totaal geen vrouw voelt maar dat andere mensen dit van je verlangen? Bizar toch? Waarom eigenlijk?
Wie zijn wij om als andere mensen iets te vinden over iemands innerlijke gevoel? Daar hebben wij geen idee van en daar mogen wij al helemaal geen oordeel over hebben dat we iemand anders vervolgens opleggen. Ik vind echt dat we moeten stoppen met mensen in hokjes te stoppen en dat we iedereen lekker in zijn, haar of hun waarde moeten laten.”
Je wil bewerkstelligen dat kinderen het gesprek aangaan over genderidentiteit. Heb jij dat in je eigen jeugd gemist?
“Ik groeide zelf op in een klein dorpje (De Kwakel), waar ik zelf geen voorbeelden ben tegengekomen om naar op te kijken en homoseksualiteit nog steeds een taboe is. Ik keek enorm op naar de jonge karakters uit mijn serie, die ondanks hun jonge leeftijd al vol zelfvertrouwen aan hun generatie laten zien dat er meer is dan de standaard blauw-roze-verdeling.
Het krachtige aan hun verhaal vind ik dat zij aan anderen laten zien dat ze gewoon zichzelf zijn en dat dat oké is. Ik had vroeger helemaal geen voorbeelden om mij aan te spiegelen, en al helemaal geen onlinevoorbeelden.”
“Juist daarom vind ik deze nieuwe webdocumentaire juist zo’n mooie manier om hun verhaal te vertellen en andere kinderen te laten in zien dat er meer bestaat dan de traditionele genderhokjes. Verhalen waar ik in mijn jeugd meer aan had gehad als ik hat geweten dat er meer bestond dan roze en blauw.
Ik vind dat ieder kind moet kunnen nadenken over zijn, haar, hen of hun eigen (gender)identiteit. Ik vraag me soms wel eens af of mijn eigen zoektocht naar mijn identiteit zou zijn veranderd, als ik was opgegroeid met onlinevoorbeelden. Had het me herkenning geboden waar ik als dertienjarige Jesse naar op zoek was? Herkenning van leeftijdsgenoten die online openlijk over hun struggle en identiteit durven te spreken. Ik wil ruimte creëren om het hierover te hebben.”
Waarom moet iedereen naar Geen hokje voor ons gaan kijken?
“Ik denk dat de kinderen uit deze serie een voorbeeld en geluid zijn van de snak naar een wereld zonder opgelegde hokjes. Ik ben zelf heel blij dat het vooral een lieve serie is geworden die vooral laat zien hoe leuk het is om jezelf te zijn! Via Geen hokje voor ons krijgen kinderen een oordeelloos kijkje in het leven van leeftijdsgenoten, die niet in een hokje zijn te plaatsen.
Ze zien hoe deze kinderen allemaal een nieuwe stap maken in hun leven buiten die hokjes, waardoor ze steeds meer zichzelf zijn. Net als ieder ander die hier misschien minder mee worstelt. Het zet kijkers aan tot denken: het roept herkenning op omdat zij zich ook zo voelen. De serie spreekt ook een doelgroep aan die er nog niet zoveel van weet of van snapt. Geen hokje voor ons nodigt ze uit de dialoog hierover aan te gaan en hun overdenkingen te delen.”
Over Geen hokje voor ons
Geen hokje voor ons is vanaf 8 mei te zien bij VPRO op het TikTok-kanaal van NPO Zapp en de livesessie vindt plaats op 12 mei om 19.00 uur. Alle afleveringen zijn vanaf 8 mei ook te zien op zapp.nl/geenhokjevoorons.
Fotografie: Goffe Struiksma
