"Als ik voor de klas sta, zeg ik gewoon: 'Ik ben lesbisch'", zegt Samira Bouchibti zonder blikken of blozen. Terwijl we dineren, vertelt de oud-politica over haar nieuwste ervaringen voor de klas. Ze geeft gastlessen. Puberteit bijvoorbeeld. Burgerschap. Politiek. Media. Op scholen in grote steden. Dat doet ze weinig conventioneel.
Nu is Samira helemaal niet lesbisch, maar dat kan haar niets schelen. Of ze moslim is? Leerlingen vragen het haar voortdurend. "Wat maakt het uit? Misschien ben ik wel jood."
Shock, ongeloof, misschien nog wel het meest bij de leraar. Maar Samira speelt graag met aannames en vooroordelen en praat onverstoorbaar door. Ze ontwikkelde in opdracht van de Gemeente Den Haag de methode Waarom zijn wij Nederlanders? Handboek maatschappelijke en sociale thema’s voor docenten en onderwijsprofessionals, die op 19 juni in de Hofstad werd gepresenteerd om onderwijzers verder te helpen in het wespennest van ongemakkelijke onderwerpen.
Leraren zijn bang, zo blijkt telkens weer. Voor de ouders. Voor het ongemak van leerlingen. Of misschien vooral voor hun eigen angst. Dus nee, er is geen huwelijk tussen twee mannen of vrouwen in de musical. En nee, we kappen het gesprek snel af als het onderwerp mogelijk gevoelig ligt. Zeg niets over Erdogan. Praat niet over Zwarte Piet. En laten we geloof en geaardheid vooral verborgen houden. Want hoewel kinderen vooral worden aangemoedigd uit de kast te komen, blijven docenten er veilig in. Dat zou beter zijn. De gemoederen vooral doen bedaren. De tere ouderhartjes sparen.
Scholen en leerkrachten grijpen mijn boeken aan om mij alle hete hangijzers te laten tackelen die ze zelf niet aandurven.
Net als Samira sta ik met grote regelmaat voor de klas. Ik geef lessen en colleges aan eerstejaars vmbo-leerlingen tot aan universitaire studenten. Meestal grijpen scholen en leerkrachten mijn boeken aan om mij alle hete hangijzers te laten tackelen die ze zelf niet aandurven. Dus van de Turkse kwestie tot transgender issues, verboden liefde voor een moslima tot Israël en Palestina, Zwarte Piet en etnisch profileren, islamofobie en andere vormen van stigmatiseren, ik bespreek het allemaal.
Natuurlijk is er de spanning. De ingehouden adem en het hoorbaar kloppen van het hart als een opstandige puber aan het begin van een les roept: "Meneer, u bent toch niet de volgende homo die weer over die homo’s gaat praten?" Maar dat is nooit de slotsom. Althans, wanneer je als leerkracht of onderwijzer niet terugdeinst en het onderwerp aan de lange lijst van 'niet-bespreekbare gevoeligheden' toevoegt.
Dus mijn reactie op zo’n vraag?
"Wat fijn dat je erover begint, ik wilde je juist vragen of jij een van die homo’s bent. Maar nee, ik ben geen homo, ik ben een christelijke man die telkens weer verliefd wordt op islamitische meisjes en bij de geboorte op een dochter leek. Ik ben als correspondent in Israël én Palestina geweest, heb de demonstraties op het Taksimplein gezien, ga ieder jaar naar Marokko, bezoek de kerk en vast tijdens ramadan, heb een Joodse achternaam maar ben dat niet en vier Sinterklaas graag zonder Zwarte Piet." Geloof me, dan heb je de klas in één keer op het puntje van de stoel. En opvallend genoeg gaan de vragen helemaal niet zo veel over transitie of homorechten, maar vooral over ouders, partners en omgeving.
Zo eindigt iedere les, met een groepsknuffel.
Of ik me soms eenzaam voel, of alleen, willen drie bezorgde meiden weten. Of ik hoop te trouwen met mijn verboden vriendin, vraagt een gehoofddoekte leerling. Of haar familie van mijn bestaan weet, wil haar tevens gehoofddoekte buurvrouw weten. Hoe het er echt aan toegaat in Israël en Palestina, vragen Mohamed en Mohammed met respectievelijk enkel en dubbel -m tegelijk. Wat ik van Turkije vind, vraagt Mehmet. Of ik ook vind dat de politie zich schuldig maakt aan etnisch profileren, vraagt Jayden. Maar bovenal: of ze me misschien een knuffel mogen geven, of een handje op z’n minst? Natuurlijk, dat laatste mag zeker.
En zo eindigt dus iedere les. Met een groepsknuffel. Een selfie. Een hele hoop schuchtere handjes. En altijd weer dat brave "Bedankt, meneer". Terwijl de docent na een uur of twee nog steeds niet weet of hij ‘hij’ of ‘zij’ moet zeggen.
Lees ook het interview met Mounir: “Homo is haram, trans helemaal halal”
Foto: Peter van der Wal
